Hamilelikte İdrar Yolu Enfeksiyonu ve Sistit

Gebelik dönemi idrar yolu enfeksiyonlarına eğilimin arttığı bir dönemdir. Bu enfeksiyonlar basit bir sistit (mesane enfeksiyonu) olabileceği gibi, ciddi bir piyelonefrit (böbrek enfeksiyonu) gelişimi de söz konusu olabilir.

Özellikle piyelonefrit durumunda bebek de erken doğum gibi ciddi tehlikelerle karşı karşıya kalabilir.

Gebelikte idrar yolu enfeksiyonu riskini azaltmak için en erken dönemde idrar kültürü yapılması oldukça etkilidir. İdrar kültüründe üreme olduğunda üreyen bakteriye uygun antibiotik tedavisi verildiğinde gebeliğin kalan döneminde sistit ve piyelonefrit ortaya çıkma olasılığı önemli ölçüde azalır.

Hamilelikte idrarın rengi ve diğer özellikleri

Normalde idrar steril (bakteri ve diğer enfeksiyon etkenlerini içermeyen) bir maddedir. Rengi açık sarıdır ve kendine özgü bir kokusu vardır. Hamilleik döneminde vitamin kullanımında rengi koyulaşabilir ve kokusu değişebilir.

Bunun yanında idrar renginin açık sarıdan daha koyu olması az sıvı tüketilmesinin bir belirtisidir ve buna dikkat edilmelidir.

Video: İdrar kültürü ve antibiyogram incelemesinde hangi bilgiler elde edilir ve nasıl yorumlanır?

Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>

İdrarın bakterilerden uzak kalmasını sağlayan en önemli mekanizma idrar yolunun böbreklerden aşağı doğru inen idrar akımıyla sürekli olarak "yıkanması" ve temizlenmesidir (bu nedenle bol sıvı tüketimi önemlidir).

Ayrıca mesaneden (idrar torbası) idrarın dışarı boşalmasını sağlayan uretra adlı kanal yapısı da içeriden dışarıya akıma izin verecek, ancak dışarıdan içeri bakteri geçişine izin vermeyecek yapıdadır. Bakteriler bu engeli aşsalar da mesaneden böbreklere geçişi engelleyen benzer bir kapak mekanizması daha vardır.

Gebelik döneminde yukarıda anlatılan koruyucu mekanizmalar olumsuz etkilendiklerinden idrar yolu enfeksiyonlarının meydana gelmesi kolaylaşır.

En önemli etken gebelikte fazla miktarlarda salgılanan progesteron hormonunun düz kasları gevşetici etkisidir. İdrar yollarında idrar akımını sağlayan düz kaslar gevşediğinde idrar akımı yavaşlar ve bakteri geçişini engelleyen kapak mekanizmalarının da işlevleri azalır.

Ayrıca gebeliğin ilerlemesiyle büyüyen rahimin idrar yollarına baskı yapması da idrar akımının yavaşlamasına katkıda bulunur.

Sonuç olarak vajinada normalde bir problem yaratmadan yaşayan enfeksiyon etkenleri önce uretra yoluyla mesaneye buradan da şartlar elverdiğinde böbreklere doğru çıkarak çeşitli şiddette enfeksiyonların oluşmasına neden olurlar.

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu nasıl oluşur?

Mesaneye ulaşan bakteriler burada hiç belirti vermeden yaşamlarını sürdürebilirler. Buna asemptomatik bakteriüri (idrarda belirti vermeyen bakteri varlığı) adı verilir. Bu durum bir enfeksiyon olmamakla birlikte şartlar elverdiğinde hemen enfeksiyona dönüşebileceği için mutlaka saptanmalı ve tedavi edilmelidir.

İdrar torbasındaki bakteriler her zaman sessiz kalmazlar. Bazı durumlarda bu bakteriler sistit (mesane iltihabı) ya da ileri durumlarda piyelonefrit (böbrek iltihabı) tablolarının ortaya çıkmasına neden olabilirler.

Asemptomatik bakteriüri tedavi edilmediğinde sistit ya da piyelonefrit oluşturabilen bir durumdur. Anne adaylarının yaklaşık %10'unda idrar kültüründe asemptomatik bakteriüri vardır. Tanı için anne adaylarından tercihen gebeliğin ilk haftalarında ya da ilk kontrole geldikleri herhangi bir zamanda tam idrar testi ve kültürü istenir.

İdrar kültüründe bakterilerde anlamlı üremenin (>100.000 bakteri kolonisi) olması ve anne adayında hiçbir belirti olmaması durumunda asemptomatik bakteriüri tanısı konur.

Video: Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu tanısı nasıl konur ve idrar kültürü testi nasıl değerlendirilir?

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu tedavisi

İdrar kültüründe üreme olduğunda üreyen bakteri cinsinin hangi antibiyotiklere hassas olduğunu belirten bir inceleme yapılır. Antibiyogram adı verilen bu inceleme sonucuna göre anne adayı en uygun olan antibiyotikle tedavi edilir. Tedavinin üzerinden 15 gün geçtikten sonra yapılan kontrol idrar kültüründe kültürün steril gelmesi (üreme olmaması) durumunda tedavi başarılı olmuştur. Bu durumda anne adayına idrar yoluyla ilgili şikayetleri olmadığı sürece yeni bir idrar kültürü yapılmasına gerek yoktur.

Hamilelikte Sistit

Sistit yani mesane enfeksiyonu ağrılı idrar yapma, sık idrara çıkma, kanlı idrar yapma ve bazen de idrar kaçırma gibi belirtilerle kendini gösterir.

Tam idrar testinde idrar sedimentinde akyuvar (lökosit), bakteri ve bazen de alyuvar (kan hücresi) görülür. İdrar kültürü alındıktan hemen sonra antibiyotik tedavisine başlanır. İki ya da üç gün sonra alınan idrar kültürü ve antibiyogram sonucunda gerekirse antibiyotik uygun olan bir başkasıyla değiştirilir.

Sistitin erken doğum tehdidi yaptığı konusunda bazı veriler vardır, ancak şu an için kesinleşmiş değildir.

Sistit geçiren anne adayı idrar akımını artırmak ve idrar yollarının "yıkanmasını" sağlamak için bol sıvı almalıdır.

Piyelonefrit

Piyelonefrit yani böbrek enfeksiyonu ise böğürde ağrı, ateş ve kendini kötü hissetme gibi belirtilerle ortaya çıkan, tek böbrekte (ya da heriki böbrekte) enfeksiyonun meydana geldiği ciddi bir hastalık tablosudur ve hastanede yatırılarak tedavi edilir. Yapılan idrar tetkiki ve idrar kültüründe enfeksiyon etkeni saptanır.

Muayenede genellikle tek taraflı ve sıklıkla sağda böbreğin bulunduğu bölgeye elle hafifçe vurulmasında bile hassasiyet ve ağrı ("kostovertebral açı hassasiyeti") gözlenir.

Piyelonefrit geçiren anne adayında bulantı ve kusma olabilir, ateş genellikle 38 derece üzerindedir ve bazı durumlarda 40 dereceye kadar çıkabilir. Nabız ateşle doğru orantılı olarak hızlanmıştır, hipotansiyona (tansiyon düşmesi) eğilim vardır.

Her yüksek ateşli hastalıkta olduğu gibi piyelonefritte de tedaviyle ateş düşürülmezse erken doğum eylemi başlayabilir. Bu yüzden hızla uygun antibiyotik tedavisine geçildikten sonra erken doğum ve fetal distres belirtileri aranır. Tedavi süresince anne adayı tansiyon, ateş, bebeğin durumu ve doğum eylemi bulguları yönünden sıkı bir izlemeye alınır.

Tedavi edilmeyen piyelonefrit böbrekte abse, sepsis (bakterilerin kana karışarak diğer organlara yayılması) ve septik şok gibi hayati tehlike yaratan durumların oluşumuna neden olabilir.

Piyelonefrit genellikle önlenebilir bir durumdur. Gebeliğin erken dönemlerinde hiç bir şikayet olmasa bile idrar kültürü yapılmalıdır. İdrar kültüründe üreme çıkması durumunda uygun bir antibiotikle tedavi edilmeli ve tedavi sonrasında tekrar idrar kültürü yapılarak bakteriürinin kaybolduğu gözlenmelidir.

Gebelik döneminde idrar yolu enfeksiyonunda bitkisel ilaç kullanımının yeri bilimsel olarak gösterilmediğinden bitkisel tedavi önerilmemektedir. Kullanılan antibiyotikler bebeğe zarar verme ihtimali bulunmayan ilaçlar olduğundan doktor önerisine mutlaka uyulmalıdır.

İLGİLİ KONULAR:

Hamilelikte Tehlike Belirtileri

Riskli Gebelik Nedir?

Gebelikte Kanama

Ektopik Gebelik (Dış Gebelik)

Hiperemezis (aşırı bulantı-kusma)

Gebelikte Hipertansiyon ve Preeklampsi

İleri Yaşlarda Hamilelik ve Ortaya Çıkabilen Sorunlar

Erken (prematüre) doğum riski ve erken doğum

Obezite (Şişmanlık) ve Aşırı Kilo İle Hamilelik

Bebeğin doğum kilosu ve boyu ile ilgili durumlar (iri veya ufak bebek)

Miyad Geçmesi ve Doğumun Gecikmesi