Hamilelikte ilaç kategorileri - bebeğe zarar verebilen ilaçlar

Günümüzde gebelikte ilaç kullanımı söz konusu olduğunda bebeğe zarar verme olasılığı değerlendirilirken çok eski bir zamandan kalma ilaç kategorizasyonu kullanılsa dahi, bu kategori (sınıflama) sistemi gebelik döneminde ilaç kullanımının bebek üzerindeki muhtemel zararlarını belirleyebilme açısından oldukça zayıftır. 

Bunun en önemli nedeni gebelikte ilaç kullanımı söz konusu olduğunda bebeğe zarar verme olasılığının hamileliğin her döneminde aynı olmadığı gerçeğidir.

Çoğu ilaç ilk üç aylık dönemden sonraki aylarda kullanıldığında bebeğe zarar vermez.

İlaç kullanımının bebeğe zarar verme olasılığı en yüksek olan dönem organ gelişiminin söz konusu olduğu ilk 10 haftalık dönem, diğer bir dönem de doğuma yakın son haftaları kapsayan dönemdir. 

Video: GEBELİKTE İLAÇ KULLANIMI KATEGORİLERİ (A, B, C, D, X). MİDE YANMASI, BULANTI İLAÇLARI, ANTİBİYOTİK

Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>

Aşağıdaki sınıflama bu gerçeği dikkate almadan yapıldığından gerçek bilgi verebilmekten oldukça uzaktır.

FDA Sınıflaması (1979!)

FDA (Food and Drug Administration-ABD'nin ilaç ve gıdaları denetleyici en üst kurulu) ilaçları gebelikte bebek üzerinde etkileri açısından beş ayrı gruba ayırmıştır:

A Kategorisi:

İnsanlarda yapılan çalışmalarda fetus üzerine zararlı bir etki saptanmamıştır. Bu gruba dahil olan çok az sayıda ilaç vardır. Gebelikte kullanılan vitaminler bu gruptadır.

B Kategorisi: 

Hayvanlarda yapılan çalışmalarda hayvan fetusları üzerinde zararlı ve olumsuz bir etki saptanmamıştır, ancak insanlarda yapılan çalışmalar mevcut değildir.

Ya da:

Hayvanlarda yapılan çalışmalarda olumsuz etkiler saptanmış, ancak insanlarda yapılan çalışmalarda bu olumsuzluklar doğrulanmamıştır. Penisilin grubu antibiyotikler bu grupta yeralır.

C Kategorisi:

Hayvan ve/veya insanlarda yapılan çalışmalar yetersizdir.

Ya da: Hayvan deneylerinde olumsuz etkiler saptanmış, ancak insanlara ait veri yoktur. Gebelikte kullanılan ilaçların çoğu bu grupta yeralır.

D Kategorisi: 

bu gruptaki ilaçlarda insan fetusu üzerine olumsuz etki bulunmuştur. Bu gruptaki ilaçlar kar/zarar oranı kar lehine olduğunda kullanılabilecek ilaçlardır. Gruba en iyi örnek sara hastalığı olan anne adaylarının kullanması gereken ilaçlardır.

X Kategorisi:

bu gruptaki ilaçlarda da insan fetusu üzerine olumsuz etki bulunmuştur. Ancak bu gruptaki ilaçlar gebelikte kullanıldığında kar/zarar oranı her zaman zarar lehine olan ilaçlardır. Bu yüzden hiç bir şekilde gebelikte kullanılmamalıdır (DES ve Talidomid gibi ilaçlar).

Bu sınıflandırma birçok açıdan yetersizdir ve kafa karıştırmaktan başka bir işe yaramaz. Çünkü sınıflandırma hem gebeliğin hangi döneminde kullanıldığını dikkate almamakta hem de bebekteki riskle birlikte tedavi konusundaki yönlendirmeyi de içermektedir.

Kesinlikle teratojen (zararlı) olduğu bilinen ilaçlar

Şu anda çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmakta olan çok sayıda etken madde olmasına karşın, bunlar arasında bebekte anomali yapma riski olduğu kesinleşmiş ya da kuvvetle muhtemel olan ilaçların sayısı oldukça azdır.

Akılda tutulması gereken en önemli nokta organlarda yapısal bozukluk yaptığı kesinlikle bilinen ilaçların büyük bir kısmının kritik devre (yani organ gelişiminin olduğu devre) atlatıldıktan sonra genellikle bu etkiyi göstermemesidir.

İlgili Konular:

Gebelikte teratojen ilaç tanımı >>