Hamile Kalamama (İnfertilite, Kısırlık) Durumunda Hangi İncelemeler Yapılır?

Hamile Kalamama Durumunda Kadın ve Erkekte Yapılan Tıbbi Değerlendirme ve İncelemeler

Gebe kalamama nedeniyle çare arayan bir çift doktora mutlaka beraber başvurmalıdır.

İstatistikler kadın ve erkekte sorun saptanma olasılığının hemen hemen eşit olduğunu göstermektedir.

Tek başına kadın değerlendirildiğinde nedenin ortaya çıkarılmış olma olasılığı belirgin olarak azalır.

Öncelikle bir Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına başvurulduktan sonra gerekli diğer branş doktorlarından konsultasyon istenir.

İnfertilite tetkikleri temel olarak üç ana başlığa ait sorunları belirlemek için kullanılırlar.

1-Sperm üretimi ve spermin iletilmesiyle ilgili sorunlar için spermiyogram yapılır

2-Oosit (yumurta hücresi) üretimi ile ilgili sorunları tespit için ovulasyon (yumurtlama) olup olmadığı belirlenir.

Bunun için bir adet döngüsü boyunca belirli aralıklarla ultrasonografi yapılarak folikül (olgun yumurta hücresini barındıran içi sıvı dolu kesecik) gelişimi izlenir. Doğurganlığın az olduğundan şüphelenildiğinde veya adet düzensizliği varlığında genellikle adet kanamasının başlamasından sonraki ilk 4 gün içinde hormon tetkikleri yapılır. Hormon tetkikleri sıklıkla LH, FSH, TSH, Prolaktin ve Estradiol adı verilen hormonların ölçülmesi şeklinde yapılır. Son yıllarda doğurganlık değerlendirmesinde AMH (Anti Müllerian hormon) ölçümü de sıklıkla yapılmaktadır.

Video: Doğurganlık testleri (Antral folikül yani yumurta sayımı, hormon ölçümü, AMH)

Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>

3-Oosit ve spermin karşılaşması ve birleşmesiyle ilgili sorunları tespit için histerosalpingografi (HSG) ("ilaçlı rahim ve tüp filmi") çekilir. 

Bu inceleme kanallarda tıkanıklık olup olmadığının belirlenmesinde ve rahim iç tabakasında polip veya yapışıklık gibi hamileliğe engel olabilecek durumların saptanmasında oldukça önemlidir.

Video: RAHİMDE POLİP NEDİR, NASIL TANI KONUR, NASIL TEDAVİ EDİLİR, NE ŞİKAYETE YOL AÇAR, AMELİYAT GEREKİR Mİ?

Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>

Bu üç tetkik infertil bir çiftin incelenmesinde mutlaka yapılması gereken "olmazsa olmaz" tetkiklerdir. Diğer tetkikler bu üç ana tetkikin tamamlayıcısı veya ileri basamakları olarak rol alırlar.

Video: Ne kadar sürede hamilelik oluşmazsa doktora başvurulmalıdır? - Doğurgan günler hangileridir?

Şimdi infertil çiftin değerlendirilmesini ayrıntılı olarak inceleyebiliriz:

Jinekolojik muayene ve ultrason

Bu, değerlendirmenin önemli bir parçasıdır. Kadında gebeliğe engel olabilecek vajinismus, vajinada, rahim ağzında ve rahimde uterus bikornis gibi doğumsal kusurlar, rahim miyomları, yumurtalık kistleri, polikistik over, endometriyozis gibi jinekolojik patolojiler, yapılan muayene ve ultrasonla anlaşılabilir, ya da en azından şüphelenilebilir.

Video: Uterus bicornis, 8 haftalık gebelik. "Çift rahim" gebeliği hakkında bilgiler. Nasıl tanı konur?

Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>

Erkeğin değerlendirilmesi

İnfertilite değerlendirmesinde yanlızca spermiyogram yapmak yerine erkeğin üroloji uzmanı tarafından değerlendirilmesinde fayda vardır. Bu değerlendirmede erkekte gebeliğe engel olabilecek peniste şekil bozuklukları, ereksiyon kusurları, varikosel, hormonal dengesizliğe işaret edebilecek patolojiler saptanabilir. Spermiyogram incelemesi bu muayenenin önemli bir parçasıdır.

Usulüne uygun olarak alınmış ve değerlendirilmiş bir spermiyogramda aşağıdaki parametreler mutlaka yer almalıdır:

  • sayı/ml
  • ileri hareketli sperm yüzdesi
  • meni hacmi
  • morfolojik olarak normal yapıda olan sperm yüzdesi
  • meni sıvısının pH değeri

20 milyon/ml veya %40 motilite (hareketlilik) altında kalan değerler subfertiliteye ("zor gebe kalma") neden olurken tekrarlanan spermiyogramlarda sperm sayısının 10 milyon/ml altında veya hareketliliğin %20 altında olması durumunda gebelik çok zor oluşur.

Kadında hormonal tetkik

Özellikle adet düzensizliği, tüylenme, kilo problemi, göğüslerden süt gelmesi gibi durumlarda hormonal bir dengesizlik olma olasılığı yüksektir. 

Kadında polikistik over dışında yumurtlamayı olumsuz yönde etkileyen iki önemli hormonal bozukluk vardır:

  • Birincisi tiroid problemleri (tiroid hormonlarının normalden fazla ya da az salgılanması) ve
  • ikincisi hiperprolaktinemi (hipofiz bezinden salgılanan prolaktin hormonunun yüksek olması).

Video: Polikistik over sendromu olanlar hamile kalmak için ne yapmalı - PKOS kısırlığa neden olur mu?

Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>

Yumurtlama olup olmadığının belirlenmesi

Bunun için yukarıda anlatılan folikülometri (yumurtlamanın seri ultrasonografilerle takip edilmesi) yanında midluteal faz (luteal fazın ortasında) progesteron (MLP) ölçümü uygun olan incelemelerden biridir.

Kadında yumurtlama olduğunda çatlayan folikül, aktif olarak progesteron salgılayan ve corpus luteum (korpus luteum okunur) adı verilen yapıya dönüşür. Bu yapının ömrü 14 gündür. İşte bu yüzden yumurtlamayla başlayan ve adet kanamasına kadar devam eden döneme luteal faz adı verilir. Progesteron hormonu luteal fazın tam ortasında en yüksek seviyeye ulaşır. Yumurtlama olup olmadığını belirlemede kullanılan etkin yöntemlerden biri MLP ölçümüdür.

Kan numunesinin alınacağı günün bilinmesi için kadının adet döngüsünün kaç gün sürdüğünün iyi bilinmesi gerekir. Beklenen adet tarihinden 6-8 gün önce kan alınır. Kanda progesteron hormonunun belli bir seviyenin üzerinde bulunması ovulasyon olduğunun göstergesidir.

Folikülometri ("yumurta takibi") - ayrıntılar

Yumurtlamanın belirlenmesinde kullanılan diğer bir yöntemdir. Burada adet döngüsünün ilk günlerinden itibaren yumurtalıklar ultrasonla dikkatli bir şekilde değerlendirilir. Yumurtalıklardan birinde oluşan folikül (yani yumurta hücresini barındıran kesecik) (nadiren birden fazla sayıda folikül oluşabilir) gelişimi belli aralıklarla yapılan seri ultrasonlarda izlenir. 

Bir folikülün 16-20 mm. çapına ulaştıktan belli bir süre sonra kaybolduğunun gözlenmesi ve aynı zamanda karın içinde serbest sıvı saptanması ovulasyonun (yumurtlama) kanıtı olarak kabul edilir.

Folikülometri ovulasyon induksiyonu ("yumurtlama tedavisi") yapılan durumlarda da folikül gelişimi takibinde kullanılır.

Video: YUMURTLAMA GÜNÜ (HAMİLE KALMAYA UYGUN GÜNLER) NASIL HESAPLANIR? ELLE HESAPLAMA, OVULASYON MONİTÖRÜ

Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>

Bazal vücut ısısı ölçümü

Yumurtlama olduktan 12-24 saat sonra luteal fazda salgılanan progesteronun etkisiyle vücut ısısında önce kısa süreli hafif bir düşme hemen sonrasında birkaç dizyemlik yükselme meydana gelir. Bu ısı artışı olduktan sonra progesteron salgısının devam ettiği dönem boyunca ısı yüksek kalır ve adetin oluşmasına yakın düşmeye başlar.

Bazal vücut ısısı takibinde hassas ve dizyemli termometrelerle ölçüm yapılır. Ancak gerek yöntemin zor uygulanırlığı, gerekse ateş, yorgunluk, uykusuzluk gibi etkenlere bağlı olarak vücut ısısının değişkenlikler göstermesi nedeniyle bu yöntem yumurtlamanın olduğunun belirlenmesinde çok tercih edilmez.

İdrarda LH (luteinizan hormon) saptanması - Yumurtlama Monitörü 

LH hormonunun kanda aniden yükselme yapması (LH piki) folikülün çatlamasını ve böylece yumurtlama (ovulasyon) oluşumunu tetikleyen ve olması gereken fizyolojik bir olaydır.

Piyasada satılan ve ELISA yöntemiyle LH pikini (LH hormonunun en yüksek aşamaya ulaştığı, yumurtlamadan hemen önceki dönem) belirleyebilen idrar test çubukları vardır. Ülkemizde kişilerin kullanımına yönelik olarak Clearplan, Clearblue ve Predictor adları altında eczanelerde satılmaktadır.

Video: AMH, SPERMİYOGRAM (KRUGER), GEBE KALAMAMA, AŞILAMA, TÜP BEBEK, DOĞURGANLIK ÖLÇÜMÜ, YUMURTA DONDURMA

Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>

İLGİLİ KONULAR:

Diğer incelemeler