Gebelikte ayrıntılı ultrason mutlaka yapılmalı mı? Bebeğe ait hangi sorunlar özellikle daha da önemlidir?

Dr. Kağan Kocatepe'nin youtube kanalında hazırladığı video içeriğinin transkripsiyonu (video sayfanın en aşağılarında)

Detaylı ultrasonda bebekte ciddi sorunlar, erken doğum riski, plasenta yapısı ve renkli Dopplerde direnç gibi sorunların saptanmasının (veya saptanamamasının) önemi

En sık sorulan sorulardan bir tanesi de şu:

Detaylı ultrason yaptırmazsam olur mu?

Tabii ki olur.

Detaylı ultrason ne işe yarıyor?

Bebeğin tepeden tırnağa organlarının iyi olup olmadığına bakmak bir, ikincisi rahim ağzı kalınlığı ölçümü, rahim ağzı uzunluğu ölçümü, erken doğum riskini belirlemek için. Üç, renkli doppler testi. O da ne için? Gebeliğin ilerleyen dönemlerinde gebelik zehirlenmesi gelişme olasılığı ve/veya bebeğin küçük kalma olasılığı, 2500 gramın altında gelişme geriliği olma olasılığı yüksek mi değil mi onu belirlemek için.

Yani aslında çoğunlukla yapılan detaylı ultrasonografilerin zaten %90'ı normal çıkıyor. O yüzden %90 olasılıkla aslında gereksiz yere girilmiş oluyor. Ama %10'luk bir kısmı var ki, rahim ağzı eğer ince bulunursa, renkli dopplerde notch, yani çentik, direnç artışı gibi bulgular saptanırsa bunlar önlemi alınabilen şeyler.

  • Eğer rahim ağzı ince bulunursa, o zaman istirahat etmek gerekir, daha fazla istirahat etmek gerekir, progesteron ilaçları kullanmak gerekebilir. Hatta bazen serklaj gerekebilir, rahim ağzının bağlanması gerekebilir.
  • Renkli Dopplerde notch bulgusu veya direnç bulgusu saptandığı zaman, gebeliğin daha sıkı takip edilmesi gerekir.
  • Ama detaylı ultrasonografide birde bir grup anomali var ki, bunlar çok ender görülen şeyler. Bir grup anomali var ki, bu bebeklerin doğumunun tersiyer merkez dediğimiz, yenidoğan yoğun bakım ünitesi olan, içinde çocuk cerrahı barındıran, içinde yenidoğana ameliyat yapılabilecek üniteler barındıran bir ameliyat ortamının olduğu bir hastanede yapılması gerekiyor.

Nedir bunlar?

Ductal dependent dediğimiz türde kalp anomalileri. Duktus arteriozus denen yapı, yani rahim içinde 2 tane büyük damarın birbiri arasındaki kan alışverişini sağlayan yapı, normalde bebek doğduktan sonra kapanıyor.

Duktus arteriozus, pulmoner arterle yani akciğer atardamarı ile aort arasındaki (duktus arteriozus denmesinin nedeni duktus kanal demek) yapının doğumda normalde kapanması gerekirken bu tür kalp rahatsızlığı olan bebeklerde kapanması bebeğin aleyhine olabiliyor. Çünkü o duktus lezyonunun yani açık olan yerin arkasında kalan bazı lezyonlar bebek doğduktan sonra bebeğe oksijen götürebilmesi için onun açık kalmasına ihtiyaç duyuyorlar.

İşte bebek doğduktan sonra o anomaliler önceden görülürse eğer, büyük kalp anomalileri bunlar, hemen bebek doğar doğmaz bazı ilaçlarla o yapının kapanması değil, bilakis açık kalması sağlanıyor ameliyata hazırlanana kadar. Çünkü eğer o kapanırsa o zaman o arkadaki esas kalbin içindeki büyük anomali bebeğin kaybedilmesine neden olur.

Detaylı ultrasonun avantajı nedir? Bunlar görülmesi zor anomaliler. Görüldüğü zaman da, ductal dependent  bir kalp anomalisi varsa mutlaka o bebek doğduktan sonra da o duktus arteriozusun açık kalması lazım, kendiliğinden kapanmasının engellemesi lazım. Bu da ancak çok tecrübeli bir yenidoğan kardiyoloğu tarafından, çocuk kardiyoloğu tarafından yapılması lazım.

Onun dışında eğer gastroşizis veya omfalosel gibi, yani karın defektleri varsa eğer oradan da bağırsaklar bazen de karaciğer dışarı çıkmışsa, bunların da tecrübeli bir ekip tarafından doğurtulması lazım ki, bunlar ameliyatla giderilebilen şeyler, yani karın içine tekrar koyulabiliyor bağırsaklar ve karaciğer. Ama önceden bilinmesi, ona göre hazırlıklı olmasını sağlıyor. Yani normal doğumda bununla karşılaşmanın hiçbir anlamı yok. Doğurtuyorsunuz mesela bağırsaklar dışarıda. 

Onun dışında bazı plasenta anomalileri var. Plasentanın mesela rahim duvarına yapışması, rahimin bütün duvarı boyunca ilerlemesi. Plasenta akreata, inkreata, perkreata. Ortak olarak bunlara plasental invazyon anomalisi diyoruz.
Yani plasentanın yerinde durmak yerine myometrium dediğimiz rahim kasının içine ilerlemesi. Çok dikkatli yapılması gerekir bunların ameliyatının.

Çünkü bebek doğar, plasentayı çıkartmak üzere elimizi attığımız zaman çok şiddetli hayati kanamalara neden olabilir. Bu da detaylı ultrasonografide gayet güzel bir şekilde çoğunlukla görülebiliyor. En azından şöyle denebiliyor, şu anda plasenta akreata yok ama 30. haftada tekrar gelin tekrar bakalım. Çünkü o anda belki henüz daha o invazyon rahim içine doğru ilerlememiş olabilir, plasenta yapışmamış olabilir ama 30. haftada yapışmaya başlamış olabilir.

Onun dışında aslında bakarsanız çok da fazla bir şey yok yani detaylı ultrasonografi yapıldığı zaman eğer bebeğin yapısı bu böyle özellikli bazı büyük anomaliler dışında ufak tefek bazı anomaliler içeriyorsa onlar zaten hayatı şeyler değil.

Ama hakikaten de detaylı ultrasonografinin bir de rahatlatıcı bir özelliği var. Yani detaylı ultrasonografiye girmezseniz içiniz içinizi yiyor. Keşke girseydim keşke girseydim bak 20. hafta da girecektim, 30 oldum 10 haftadan beri çok üzülüyorum acaba bir şey var mıdır diye, bu doğuma kadar devam ediyor.

En güzeli eğer doktorunuz öneriyorsa, kendisi yapıyorsa detaylı ultrasonografiyi yapacaktır zaten ama, 2. bir merkeze gidip bir radyolog veya bir perinatolog yapsın diyorsa bunu yaptırın, çünkü her şeyden önce bu anlatığım anomalileri bir kenara atın, rahatlatıcı özelliğinden faydalanmanız son derece önemli detaylı ultrasonografinin. Çünkü dediğim gibi %90 'ında hiçbir şey çıkmıyor.

İLGİLİ KONULAR:

Video: DETAYLI ULTRASON YAPILMAZSA NE OLUR? RENKLİ DOPPLER, ERKEN DOĞUM RİSKİ, CİDDİ DOĞUMSAL KUSURLAR

Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>